Thời gian gần đây, cụm từ “định hướng nghề” cho học sinh, sinh viên đang được nhiều bậc làm cha, làm mẹ, nhà nghiên cứu giáo dục quan tâm. Nếu như trước đây, về phía gia đình, thông thường khi con học lớp 12 thì bố mẹ mới nghĩ đến việc chọn ngành học, chọn trường thi đại học, xác định cho con một cái nghề để tạo lập sự nghiệp sau này: theo truyền thống gia đình, theo xu hướng xã hội ở thời điểm đó hoặc nhờ cậy “con ông cháu cha”… Về phía nhà trường, giáo dục vẫn tập trung nhiều vào kiến thức trong sách vở mà vẫn chưa thật sự vào một số kỹ năng nhà tuyển dụng yêu cầu như “có khả năng lãnh đạo”, “biết làm việc độc lập”, “khả năng xây dựng dự án”, “kỹ năng làm việc nhóm”… Theo kết quả thống kê thì có tới 70% học sinh phổ thông bước vào đời mà chưa được giáo dục hướng nghiệp. Thực trạng chung của xã hội mà không mấy bố mẹ quan tâm hay tìm hiểu kỹ ngành nghề con sẽ học sau này ra sao và có phù hợp với năng lực, thế mạnh của con hay không? Những sai lầm của người lớn không giúp con trẻ định hướng đúng, đôi khi sẽ phải nhận những hậu quả khôn lường.
Báo cáo thống kê về tỉ lệ thất nghiệp (Nguồn: Dân trí)
Vậy thì, làm thế nào để có cơ sở đúng, một công cụ từ sớm và xây dựng một môi trường rèn luyện tích cực, trải nghiệm nghề thực sự cho con nhằm phát hiện sở trường, bồi dưỡng đam mê, từ đó thực hiện ước mơ của mình?
Trong xã hội ngày nay, hướng nghiệp không chỉ đơn giản là việc chọn một nghề để mưu sinh hay khẳng định mình. Ở các nước tiên tiến, nhà trường và gia đình cần phối hợp giáo dục hướng nghiệp cho học sinh từ mẫu giáo, tiểu học chứ không phải lên trung học hay đợi đến khi con tốt nghiệp THPT mới tiến hành. Đồng thời, việc xác định một công việc đam mê để làm, một con đường để sống hạnh phúc hiện nay không chỉ xuất phát sau những năm tháng đại học mà nó phải bắt nguồn từ chính sở thích, trải nghiệm đã có của mỗi em được tích lũy trong từng ngày đến trường. Hiểu được ý nghĩa của công việc quan trọng này, ở bậc học THCS, Alpha School đã xây dựng một lộ trình đào tạo mang tính định hướng giúp các em học sinh có cơ hội trải nghiệm thực tế và tự mình tìm ra hướng đi, xác định sự nghiệp của riêng mình. Dự án “Nuôi dưỡng ước mơ từ tuổi 13” là một bước đi lâu dài, một quá trình bồi đắp được Alpha School triển khai từ khi các em bước vào lớp 6, tích lũy tri thức, rèn luyện kỹ năng để bước vào lớp 8 sẵn sàng với các trải nghiệm thực tế trong cuộc sống, nuôi dưỡng ước mơ và từng bước tìm niềm đam mê thật sự của mình. Khoảng thời gian dài bắt đầu từ THCS này, Alpha mong muốn mỗi gia đình và học sinh đều có cơ hội trải nghiệm và hiểu rằng:
- Quá trình thử và sai, thực tế và trải nghiệm sẽ giúp con tìm ra được đúng sở thích và khả năng của mình;
- Biết cách để giúp mình trở nên vượt trội dựa vào những thế mạnh vốn có của bản thân;
- Xác định cho mình chỗ đứng sau này trong xã hội với những ưu điểm nổi bật đó;
Ở Alpha School, vì đã được định hướng ngay từ khi vào trường nên từ lớp 8 một số bạn đã xác định được thế mạnh nổi trội và tìm ra được bước đi rõ ràng của mình, như: nghệ thuật, thể thao, nấu ăn, quản trị… từ đó bắt đầu hình dung ra một công việc cụ thể sẽ làm. Một số bạn đã bắt đầu tìm ra niềm yêu thích, sẵn sàng tìm hiểu và thử thách bản thân ở những vị trí nhất định. Còn với một số bạn khác vẫn chưa xác định được niềm yêu thích ở bất kỳ lĩnh vực nào… Không sao cả! Thời gian học tập tại Alpha School chính là cơ hội để các em tiếp tục trải nghiệm và khám phá bản thân. Mỗi hoạt động thực tế trong giờ học hoặc những buổi trải nghiệm thực tế tại các cơ sở sản xuất, nhà máy, công ty, một tổ chức doanh nghiệp hay tiếp xúc với những cô chú, anh chị tại đó đều giúp mỗi học sinh:
1.HIỂU RÕ VỀ BẢN THÂN BẰNG CƠ SỞ CÓ KHOA HỌC: Bạn có những thế mạnh, sở trường và năng khiếu gì? Đây có thể coi là bước đầu tiên và quan trọng nhất trước khi biết mình có thể làm gì. Dựa vào hồ sơ bẩm sinh GeneCode cũng như trực tiếp quan sát hoạt động đó trong thực tế, mỗi học sinh và bố mẹ sẽ có những buổi trao đổi trực tiếp với cô Advisor, giáo viên tư vấn để từng bước trả lời cho câu hỏi: Bạn thích gì? Bạn có khả năng làm gì? và Bạn mong muốn mình sẽ trở thành một người như thế nào trong sự nghiệp của mình?
2. TRẢI NGHIỆM TRONG MÔI TRƯỜNG LÀM VIỆC THỰC TẾ: Hướng nghiệp tức là các em được rèn luyện các kỹ năng làm việc cụ thể, tìm hiểu về những nghề cơ bản trong xã hội, các vị trí then chốt trong một tổ chức cũng như chức năng, nhiệm vụ của mỗi phòng ban. Từ đó, mỗi em sẽ có những góc nhìn cụ thể để quan sát, tìm hiểu về công việc đó trong thực tế. Đây là một giai đoạn trải nghiệm dài để mỗi học sinh được thử, được làm thật và được phép mắc lỗi. Những bài học rút ra được từ mỗi trải nghiệm đó sẽ là cơ hội để các em tự mình học hỏi và tích lũy cho bản thân. Bên cạnh những môn học có liên quan cụ thể đến một ngành nghề nào đó trong chương trình học như: Đầu bếp (môn Công nghệ); Giáo viên (hoạt động “Một giờ làm giáo viên” trong Tháng kỷ niệm ngày nhà giáo Việt Nam 20/11); Bác sĩ (hoạt động của CLB Khoa học Sinh học/Vật Lí); Ca sĩ (hoạt động MC Talent)… Alpha School còn tổ chức các hoạt động học tập trải nghiệm thực tế tại một số nhà máy, cơ sở sản xuất như:
Học tập trải nghiệm tại Nhà máy sản xuất khăn mặt – Hà Nam
Học tập trải nghiệm tại Nhà máy dược phẩm IMC – Hà Nội
Học tập trải nghiệm tại Nhà máy sản xuất giấy – Hải Dương
Mỗi hoạt động trải nghiệm, học sinh được chia thành “các nhóm chuyên gia nghiên cứu”, đóng vai ở từng vị trí trong doanh nghiệp, để tự mình tìm hiểu và trực tiếp tham gia một phần vào quá trình sản xuất ở nhà máy:
- Phòng Marketing và kinh doanh
- Phòng kế hoạch và chiến lược
- Phòng kĩ thuật
- Phòng sản xuất
- Phòng dịch vụ khách hàng
Học sinh khối 8 tham gia trực tiếp vào dự án sản xuất áo phông dành cho tuổi Teen
Một số mẫu áo do học sinh thiết kế trong dự án
Quan sát và tìm hiểu thực tế từng chuyên ngành tại Đại học Sân khấu điện ảnh Hà Nội
3. RÈN LUYỆN KỸ NĂNG & Ý THỨC TÔN TRỌNG, THÁI ĐỘ LAO ĐỘNG ĐÚNG ĐẮN: Mỗi kỹ năng được rèn luyện trong trường học sẽ được phát huy khi các em được tiếp xúc với môi trường thực tế, gặp gỡ các cô chú quản lý, công nhân sản xuất như: khả năng giao tiếp, làm việc nhóm, xây dựng dự án, kỹ năng thuyết trình, quan sát, kỹ năng đặt câu hỏi, trao đổi thông tin, tư duy sáng tạo, lập kế hoạch, kỹ năng hợp tác, quản lý thời gian…
Học sinh rèn luyện kỹ năng trong mỗi hoạt động thực tế tại nhà máy
Bên cạnh đó, trải nghiệm thực tế cũng là một quá trình để học sinh Alpha có ý thức trách nhiệm với công việc đảm nhận trong tập thể, dù đó là công việc đơn giản, nhỏ nhặt hay khó khăn, nặng nhọc. Giáo dục đạo đức hay lương tâm nghề nghiệp, nhân cách của người lao động trước hết phải xuất phát từ những bài học hàng ngày đó của các em.
4. KHƠI GỢI HỨNG THÚ & ĐỘNG LỰC THEO ĐUỔI ĐAM MÊ: Nghề các em đang thích hiện tại chưa chắc đã là nghề các em có thể làm trong tương lai hoặc phù hợp với thế mạnh của bản thân. Do đó, quá trình trải nghiệm từ sớm này sẽ là cơ hội xuất hiện niềm yêu thích riêng, giúp mỗi bạn tìm ra niềm đam mê thật sự của mình và phát triển hứng thú nghề nghiệp cá nhân. Có bạn thích nông nghiệp, bạn khác thích kinh tế, dịch vụ hay có bạn lại chú ý đến thẩm mỹ, nghệ thuật… Niềm hứng thú là một động lực hết sức quan trọng để con người gắn bó với nghề, kiên trì theo đuổi, phát triển năng lực chuyên môn, đóng góp được sức lực, trí tuệ với một công việc nào đó.
5. ĐỊNH HƯỚNG VÀ BỒI ĐẮP GIÁ TRỊ: Đây là một quá trình lâu dài để học hỏi, tự mình định hướng, tìm hiểu về mỗi nghề trong xã hội. Môi trường giáo dục trong nhà trường ở Alpha School mong muốn kết nối với nhiều tổ chức, doanh nghiệp khác nhau nhằm đưa các em tham gia vào quá trình thực tế, tận mắt chứng kiến, làm thật và học thật ở mỗi vị trí nhất định, bồi đắp và tích lũy từ sớm các giá trị của một người lao động chân chính.
Với những mong muốn và mục đích cụ thể như trên, bên cạnh việc giáo dục tri thức, bồi dưỡng kỹ năng, TRẢI NGHIỆM ĐỂ NUÔI DƯỠNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG ƯỚC MƠ cũng là một mục đích quan trọng mà Alpha School hướng đến để mỗi học sinh đều có cơ hội, quan sát, làm thử, khai phá bản thân ở từng lĩnh vực trong cuộc sống. Có thể sẽ không tham gia hết vào tất cả các ngành nghề hiện có trong xã hội từ cấp học THCS, nhưng tại thời điểm này ở mỗi vị trí nhất định, bằng việc định đúng, bồi dưỡng hàng ngày, tích lũy từng giá trị nhỏ, nhà trường mong muốn rằng, các em sẽ tìm ra được niềm đam mê riêng cho bản thân và có những lựa chọn đúng đắn cho sự nghiệp tương lai.
Alpha School